ای دلِ ریشِ مرا با لب تو حق نمک

اصطلاحِ 'حقِ‌نمک' را در حینِ مطالعه دیدم و به نظرم آمد که واقعاً جالب می‌شد اگر بدانیم اولین بار چه کسی اصطلاح 'نمک‌گیر' شدن را مصطلح کرد و چرا 'نمک' نزدِ قُدما اینقدر با اهمیت بوده است که در مناسبات اخلاقی و اجتماعی‌شون آن را وارد زبان و حقوقِ اجتماعی (غیرِ رسمیِ) خود کردند ؟ .
خب من یادمه یه زمانی بود (زمانِ حاکمیت اخلاقِ قدیم) که اگر شما نون و نمک کسی را می‌خوردید یجورایی در جُرگه‌ی نزدیکان و محارم طرف قرار می‌گرفتید ، و به همان نسبت ، اگر به طرف خیانت می‌کردید و حرمت نون و نمکی را که خورده بودید می‌شکستید تبدیل می‌شدید به یک فرد منفور ، ناشُکر و غیرقابل اعتماد و یا به شکل دقیق‌تر نمک‌نشناس که قابلِ بخشایش نبود ؛ و بر این اساس خیلی‌ها (آنها که صاحب مرام و معرفت بودند) برای اینکه نمک‌گیر شخصی نشوند (خصوصاً اگر با طرف حساب‌کتاب ، مشکل یا حتی دشمنی داشتند) از پذیرفتن غذای وی خودداری می‌کردند ، چون اگر نمک‌گیر می‌شدند از لحاظ اخلاقی موظف به رعایت بعضی محدودیت‌ها می‌شدند که ممکن بود دست و پاشون رو ببنده .
اصطلاح نمک‌نشناس امروز دایره‌ی وسیع‌تری را دربرمی‌گیرد ، و به شخصی که جواب لطف و محبت دیگران را با بدی پاسخ گوید اطلاق می‌شود .
ایضاً در زمان‌های دور ، نمک محصولی با ارزش به حساب می‌آمد و حتی در بعضی دوره‌های تاریخی در جوامعی به عنوان واحد پولی برای مبادلات کالا بکار می‌رفت و علاوه بر این کاربرد ، از آن برای حفظ و نگهداریِ مواد غذایی ، مثل ماهی و گوشت استفاده می‌کردند ، چون نمک‌سود کردنِ آن مواد غذایی از فسادشان جلوگیری می‌کرد .
اما آدم‌های قدرشناس و شاکر در دسته‌بندی‌‌های من جایگاهِ والا و شایسته‌ای دارند ، شما می‌توانید قدردانِ طبیعتی که شما را تغذیه می‌کند باشید ، از خاک و آب گرفته تا پرتوهای درخشانِ نورخوشید . می‌توان قدردانِ جامعه ، خانواده یا فرهنگی بود که حامی شما بوده و به دُرستی و راستی شما را پرورده ، جامعه‌ای که احیاناً از خدماتش بهره برده‌اید ، در آن رُشد کرده‌اید و صاحب تفکر و نگرش سالم شده‌اید ، یا می‌توان خدایی را شاکر بود که به واسطه‌ی دین و مذهبی که دارید آن را می‌پرستید .
شکرگزاری و قدرشناسی از جمله رسومات یا صفاتِ دلپذیری است که اگر اشتباه نکنم در اغلب فرهنگ‌ها ، مذاهب و تمدن‌ها نوعی ارزش اخلاقی قلمداد می‌گردد ، در فرهنگ‌ ما هم زمانی شُکرگزاری و قدردانِ نعمات بودن ارزش محسوب می‌شد ، چونانکه در فرهنگ عامیانه داریم که گویند : شُکر نعمت نعمتت افزون کند ، کفر نعمت نعمتت بیرون کند ؛ و من فکر می‌کنم بد نباشه در دنیای امروز که جامعه از فرهنگ قدرشناسی ، تشکر و قدردانی کمی دور افتاده در راستای احیای این فضیلت اخلاقی کمی کوشا باشیم ، تا بلکه طبیعت و جامعه را از خطر تباهی برهانیم .
اینها که تحریر کردم همه به قصد درسِ اخلاق دادن بود !!